Κούραση χωρίς ιδιαίτερο κόπο, δάκρυα και κακοδιαθεσία χωρίς ιδιαίτερο λόγο, αύξηση βάρους χωρίς να τρώτε για δύο ή μεγάλη δυσκολία στο αδυνάτισμα… Μήπως σας θυμίζει κάτι;

Φαινόμενα ολοένα και πιο συχνά σε γυναίκες στην περιεμμηνόπαυση.

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Μήπως οι ορμόνες σας δε βρίσκονται και στην πιο ισορροπημένη τους κατάσταση;

Τι είναι οι ορμόνες

Οι ορμόνες μας είναι οι αγγελιοφόροι του σώματός μας. Κάθε ορμόνη στέλνει συγκεκριμένες οδηγίες στα όργανα και καθορίζει εν μέρει τη διάθεση, την ενέργεια, το βάρος, τη θερμοκρασία, την πέψη και πολλές ακόμα πτυχές της υγείας μας. Και όμως, συχνά δεν εκτιμούμε την ισορροπημένη λειτουργία των ορμονών μας, μέχρι να τη χάσουμε.

Οι κυριότεροι αδένες που παράγουν τις ορμόνες

Οι σημαντικότεροι ενδοκρινείς αδένες που παράγουν τις ορμόνες είναι ο εγκέφαλος (ο υποθάλαμος, η επίφυση και η υπόφυση), ο θυρεοειδής, ο παραθυρεοειδής, τα επινεφρίδια, το πάγκρεας, οι αναπαραγωγικοί αδένες (ωοθήκες και όρχεις) και ο γαστρεντερικός σωλήνας.

Η ισορροπία των ορμονών είναι το παν. Δεν πρέπει να βρίσκονται ούτε σε πολύ υψηλά ούτε σε πολύ χαμηλά. Διαφορετικά, οι ανισορροπίες μπορεί να προκαλέσουν ποικίλα προβλήματα υγείας.

Στην κλασική ιατρική και γυναικολογία, συνήθως γίνονται εργαστηριακές εξετάσεις για τη διαπίστωση της ορμονικής ισορροπίας. Αν δε βγουν φυσιολογικές, συνήθως χορηγείται μια συνθετική ορμονική σε χάπι ή κρέμα. Αν οι εξετάσεις βγουν φυσιολογικές και εξακολουθεί η ασθενής (ή ο ασθενής) να αντιμετωπίζει τα ίδια συμπτώματα, εξετάζεται αν ευθύνεται η κατάθλιψη, το γήρας ή το περιττό βάρος.

Η ολιστική ιατρική επιδιώκει να ανακαλύψει τη βαθύτερη αιτία των ορμονικών συμπτωμάτων των ασθενών, καθώς και να ενισχύσει τους φυσικούς μηχανισμούς του σώματος για τη διατήρηση της ορμονικής ισορροπίας.

Ποια είναι τα πιο συχνά ορμονικά προβλήματα και οι προτεινόμενες σχετικές εξετάσεις στην περίπτωση που αντιμετωπίζετε αντίστοιχα συμπτώματα;

1) Κορτιζόλη

Τα επινεφρίδιά μας εκκρίνουν διάφορες ορμόνες, μια από τις οποίες είναι η κορτιζόλη, η κύρια ορμόνη του στρες στο σώμα μας. Η κόπωση των επινεφριδίων επέρχεται όταν υπάρχει μια ανισορροπία στο ρυθμό έκκρισης της κορτιζόλης: Η κορτιζόλη είναι σε υψηλά επίπεδα, όταν θα πρέπει να είναι χαμηλή και αντιστρόφως ή είναι πάντα υψηλή ή πάντα χαμηλή. Η κόπωση των επινεφριδίων στην πραγματικότητα είναι μια δυσλειτουργία της επικοινωνίας του εγκεφάλου με τα επινεφρίδια – όχι των ίδιων των επινεφριδίων. Επειδή η κόπωση των επινεφριδίων είναι κυρίως πρόβλημα που σχετίζεται με το στρες, η λύση επικεντρώνεται στην ελαχιστοποίηση των χρόνιων στρεσογόνων παραγόντων.

Συμπτώματα:      

• Δεν μπορείτε να σηκωθείτε εύκολα το πρωί
• Έχετε λιγούρες για αλμυρά και γλυκά
• Μειωμένη σεξουαλική διάθεση
• Είστε κουρασμένες το απόγευμα, αλλά παίρνετε τα πάνω σας το βράδυ
• Δεν μπορείτε να κοιμηθείτε καλά
• Ζαλίζεστε όταν σηκώνεστε απότομα
• Έχετε πονοκεφάλους το απόγευμα
• Προβλήματα με το σάκχαρο στο αίμα
• Χρόνιες φλεγμονές
• Αδύναμα νύχια
• Συχνές κυκλοθυμίες
• Δυσκολία απώλειας βάρους
•  Εξετάσεις: Εξέταση που δείχνει τα επίπεδα της κορτιζόλης.  

2) Θυρεοειδής

Κάθε κύτταρο του σώματός μας χρειάζεται θυρεοειδικές ορμόνες για να λειτουργήσει σωστά. Υπάρχουν πολλά υποκείμενα προβλήματα του θυρεοειδούς που δε θα εμφανιστούν στις κοινές εξετάσεις.

• Συμπτώματα:
• Αίσθημα κόπωσης
• Κρυάδες στα χέρια σας, τα πόδια ή σε όλο το σώμα
• Ανάγκη υπερβολικού ύπνου για να λειτουργήσει σωστά ο οργανισμός
• Αύξηση του σωματικού βάρους, ακόμη και με μια δίαιτα χαμηλή σε θερμίδες
• Σπάνια κίνηση του παχέος εντέρου
• Κατάθλιψη
• Πρωινοί πονοκέφαλοι που περνούν όσο προχωρά η μέρα
• Αραίωση των μαλλιών
• Ξηρό δέρμα
• Πνευματική νωθρότητα
• Εξετάσεις προκειμένου να ελεγχθούν τα επίπεδα TSH και T4, τριιωδοθυρονίνηςΤ3 καθώς και αντισωμάτων anti-TPO και anti-TG, συνδυαστικά με υπερηχογραφικό έλεγχο θυρεοειδούς.

3) Οιστρογόνα

Η αναλογία των τριών μορφών των οιστρογόνων -οιστρόνη (Ε1), οιστραδιόλη (Ε2), οιστριόλη (Ε3)- είναι σημαντική τόσο για τις γυναίκες όσο και τους άνδρες. Έρευνες έχουν συνδέσει ανισορροπίες σε οιστρογόνα με την αύξηση των ποσοστών θνησιμότητας σε άτομα με καρδιακή νόσο, καθώς και με την εξέλιξη ορισμένων μορφών καρκίνου.

Συμπτώματα λόγω έλλειψης οιστρογόνων:

• Κολπική ξηρότητα
• Νυχτερινή εφίδρωση
• Επώδυνο σεξ
• Ζαλάδες
• Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης
• Αίσθημα λήθαργου
• Κατάθλιψη
• Εξάψεις

Συμπτώματα λόγω υπερβολικών οιστρογόνων:  

• Αίσθημα πρηξίματος
• Απότομη αύξηση του σωματικού βάρους
• Ευαισθησία στο στήθος
• Αλλαγές διάθεσης
• Βαριά έμμηνος ρύση
• Αίσθημα άγχους ή / και κατάθλιψη
• Ημικρανίες
• Τραχηλική δυσπλασία
• Αϋπνία
• Ζάλη
• Προβλήματα της χοληδόχου κύστης
• Συναισθηματική υπερευαισθησία

Εξετάσεις: Μια πλήρης εξέταση αίματος για τις θηλυκές ορμόνες, συμπεριλαμβανομένων όλων των ισομερών των οιστρογόνων (πιο ειδική εξέταση). 
4) Προγεστερόνη

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες χρειάζονται ισορροπημένα επίπεδα προγεστερόνης. Η προγεστερόνη συμβάλλει στην εξισορρόπηση και εξουδετέρωση των συνεπειών της υπερβολικής ποσότητας οιστρογόνων. Χωρίς τη σωστή λειτουργία της προγεστερόνης, τα οιστρογόνα γίνονται επιβλαβή και ανεξέλεγκτα. Συμπτώματα:

• Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο
• Αϋπνία
• Αρρωστημένη όψη του δέρματος
• Πόνος στο στήθος
• Επίμονη αύξηση του σωματικού βάρους
• Συχνοί πονοκέφαλοι
• Ανησυχία
• Στειρότητα

Εξετάσεις: Μια πλήρης εξέταση αίματος για το φάσμα των γυναικείων ορμονών.

5) Τεστοστερόνη

Είναι συχνό φαινόμενο τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, σε άνδρες και γυναίκες. Η χαμηλή τεστοστερόνη στις γυναίκες έχει συνδεθεί σε ορισμένες μελέτες με χαμηλή σεξουαλική ορμή, καρδιακές παθήσεις και καρκίνο του μαστού. Μια έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνδρες με χαμηλή τεστοστερόνη είχαν μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας.

Συμπτώματα σε γυναίκες με υπερβολική τεστοτερόνη:

• Ακμή
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Υπερβολική τριχοφυΐα στο πρόσωπο και τα χέρια
• Υπογλυκαιμία ή / και ασταθή επίπεδα σακχάρου στο αίμα
• Αραίωση μαλλιών
• Στειρότητα
• Κύστες στις ωοθήκες
• Πόνοι ή και κράμπες στη διάρκεια του κύκλου

Συμπτώματα σε γυναίκες με μειωμένη τεστοστερόνη:

• Αύξηση βάρους
• Κούραση
• Μειωμένη σεξουαλική διάθεση

Συμπτώματα στους άνδρες:

Στο αντρικό φύλο, συναντάται συχνά η υπερβολική μετατροπή της τεστοστερόνης σε οιστρογόνα. Οι άνδρες δεν παράγουν οιστρογόνα, όπως οι γυναίκες, αλλά τα μετατρέπουν μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται αρωματικοποίηση. Η εκτεταμένη δράση του ενζύμου αρωματάση μπορεί να επιφέρει χαμηλή τεστοστερόνη και υψηλά επίπεδα οιστρογόνων σε άνδρες με αποτέλεσμα:

• Στυτική δυσλειτουργία
• Χαμηλή σεξουαλική διάθεση
• Αύξηση βάρους
• Ευερεθιστότητα
• Αύξηση του μαστού

Εξετάσεις: Εξετάσεις αίματος για τεστοστερόνη και δεϋδροεπιανδροστερόνη.

6) Λεπτίνη

Τα λιπώδη κύτταρά μας δεν είναι τόσο περιττά όσο νομίζουμε. Μπορεί η αύξησή τους να μας προκαλεί αντιαισθητική ενόχληση, καθώς δε χωράμε στα ρούχα μας, στην πραγματικότητα όμως, αποτελούν ένα πολύτιμο μέρος του ενδοκρινικού (ορμονικού) μας συστήματος.

Τα λιπώδη κύτταρα παράγουν μια ορμόνη που ονομάζεται λεπτίνη. Ένα από τα καθήκοντα της λεπτίνης είναι να δώσει μήνυμα στον εγκέφαλο να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα λίπους του σώματος για ενέργεια.

Η αντίσταση στη λεπτίνη συμβαίνει όταν η λεπτίνη δεν αναγνωρίζεται από τον οργανισμό, ειδικά από τα κύτταρα του υποθαλάμου του εγκεφάλου μας, οπότε νομίζουμε ότι πεινάμε, και θέλουμε να αποθηκεύσουμε περισσότερο λίπος.

Συμπτώματα:      

• Απόκτηση βάρους
• Δυσκολία στην απώλεια κιλών
• Συχνές λιγούρες
• Άγχος

Εξέτασεις: Ορός λεπτίνης. 

7) Η ινσουλίνη

Ακριβώς όπως με τη λεπτίνη, η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν είναι μία ορμονική ανεπάρκεια, αλλά ένα ορμονικό μοτίβο αντίστασης.

Οι περισσότεροι άνθρωποι ξέρουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 2, αλλά η αντίσταση στην ινσουλίνη παρατηρείται επίσης σε πολλούς ανθρώπους που δεν πάσχουν από τη διαβητική νόσο.

Αυτό το προ-διαβητικό μεταβολικό σύνδρομο χαρακτηρίζεται από την αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα μας παράγει ινσουλίνη αλλά δεν τη χρησιμοποιεί σωστά. Το πρόβλημα είναι ότι η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη αποθήκευσης λίπους, η οποία καθιστά την απώλεια βάρους ανηφορική μάχη για πολλούς.

Συμπτώματα:  

• Λιγούρες για γλυκά
• Θυμός αν χαθεί κάποιο γεύμα
• Εξάρτηση από τον καφέ
• Ζαλάδα αν παραλειφθούν γεύματα
• Συχνός υπερβολικός εκνευρισμός και τρέμουλο
• Κακή μνήμη
• Θολή όραση
• Κόπωση μετά τα γεύματα
• Κατανάλωση γλυκών που δεν απαλλάσσει από την επιθυμία για ζάχαρη
• Αύξηση της περιφέρειας της μέσης
• Συχνοουρία
• Αυξημένη δίψα και πείνα
• Δυσκολία απώλειας βάρους

Εξετάσεις: Καμπύλη ινσουλίνης, c-πεπτιδίου, εξετάσεις του σακχάρου στο αίμα και HgbA1c.

Επειδή τα μέρη του σώματος είναι αλληλένδετα, ένα ορμονικό πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει κι άλλα προβλήματα. Με άλλα λόγια, το να πούμε ότι έχουμε μόνο ένα από αυτά τα επτά προβλήματα είναι, μάλλον, υπεραπλούστευση. Το πιθανότερο είναι ότι συνυπάρχουν και άλλα. Το σημαντικό είναι να παρατηρήσουμε τα συμπτώματα, να μην τα αμελήσουμε και με τη βοήθεια του ειδικού και των εξετάσεων να ανακαλύψουμε ποια ορμονικά ζητήματα μας αφορούν και να τα αντιμετωπίσουμε άμεσα και αποτελεσματικά.