Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αφορά την κατανάλωση καφεΐνης. Ας δούμε λοιπόν ποια είναι η πραγματικότητα, ξεκινώντας με κάποιες βασικές γνώσεις για την καφεΐνη.

Η καφεΐνη σαν ουσία αποτελεί φυσικό διεγερτικό. Έχει τη δυνατότητα να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό. Επιπλέον έχει και διουρητική δράση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση των ωφέλιμων υγρών του σώματος και πιθανή αφυδάτωση. Καμία από τις παραπάνω επιπτώσεις δεν είναι επιθυμητή ή αποδεκτή στην εγκυμοσύνη. Όμως, αυτές της οι δράσεις είναι άμεσα συνδεδεμένες και με την ποσότητα που καταναλώνουμε.

Η καφεΐνη μπορεί να φτάνει στο μωρό μέσω του πλακούντα. Και επειδή ο μεταβολισμός του αναπτυσσόμενου εμβρύου δεν είναι ακόμα ώριμος, το έμβρυο δεν έχει τη δυνατότητα να μεταβολίσει πλήρως την καφεΐνη. Αυτό σημαίνει πως ακόμα και σε μικρότερες συγκεντρώσεις η καφεΐνη θα μπορούσε να προκαλέσει αϋπνία ή υπερδιέγερση στο μωρό, όπως και σε έναν ενήλικα που πίνει πολλούς καφέδες.
Η δράση της καφεΐνης όσον αφορά την αναπαραγωγή και τη γονιμότητα έχει γίνει αντικείμενο μελέτης πολλών ερευνών, που όμως έχουν πραγματοποιηθεί κυρίως σε ζώα και όχι στον άνθρωπο. Σε αρκετές από αυτές φαίνεται να υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στην λήψη καφεΐνης και επιγενετικές ανωμαλίες, πρόωρο τοκετό, ελλιποβαρή νεογνά, υπογονιμότητα και άλλα προβλήματα αναπαραγωγής. Όμως η αλήθεια είναι πως στον άνθρωπο οι μελέτες είναι σχετικά περιορισμένες, για το λόγο αυτό, αν και η έγκυος οφείλει να είναι πολύ προσεχτική ως προς την κατανάλωση, δεν χρειάζεται να δημιουργείται πανικός. Υπάρχουν άλλωστε αρκετά παραδείγματα λαών που χρησιμοποιούν τη καφεΐνη για τις αντιοξειδωτικές της ιδιότητες και ως φάρμακο.
Δύο από τις μεγαλύτερες πρόσφατες μελέτες στον άνθρωπο για την κατανάλωση καφεΐνης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είχαν σχετικά αντικρουόμενα αποτελέσματα. Στην πρώτη το συμπέρασμα ήταν πως γυναίκες που καταναλώνουν ποσότητα καφεΐνης μεγαλύτερη από 200mg την ημέρα έχουν διπλάσιες πιθανότητες αποβολής από αυτές που δεν καταναλώνουν καθόλου καφεΐνη. Στην δεύτερη μελέτη όμως βρέθηκε πως μια λογική κατανάλωση έως 350 mg δεν έχει καμία απολύτως αρνητική επίπτωση στην κύηση.

Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων της Μεγάλης Βρετανίας : “οι έγκυες γυναίκες κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, καλό είναι να αποφεύγουν την κατανάλωση καφεΐνης, ενώ από κει και έπειτα,αυτό που ισχύει σε γενικές γραμμές, είναι πως κατανάλωση καφεΐνης το πολύ μέχρι 250-300mg ημερησίως είναι ασφαλής και δεν ενέχει κινδύνους”.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτό, ένα καφεδάκι το πρωΐ συνοδευτικό ενός σωστού και ισορροπημένου πρωινού γεύματος δεν αποτελεί πρόβλημα. Όμως εκεί που πρέπει να είναι η έγκυος πάρα πολύ προσεκτική, είναι το γεγονός πως ο ίδιος καφές, πχ ένας καπουτσίνο ή εσπρέσσο φρέντο, σε διαφορετικά καφέ/εστιατόρια μπορεί να έχει εντελώς διαφορετική περιεκτικότητα σε καφεΐνη. Μπορεί ένας εσπρέσσο να περιέχει το σύνηθες 64mg/30ml, μπορεί όμως να είναι πολυ πιο ελαφρύς (40mg) ή πολύ πιο δυνατός (80-90mg).
Επίσης, ας μη ξεχνάμε πως καφεΐνη δεν περιέχει μονάχα ο καφές αλλά και άλλα ροφήματα, τρόφιμα ή και φάρμακα. Ενδεικτικά, αναφέρουμε την ποσότητα της καφεΐνης στα πιο δημοφιλή ροφήματα:
Εσπρέσσο 64 mg/30 ml (USDA value) Τσάι 40 mg
Φιλτρου/ Γαλλικός 120 / 150 ml Στιγμιαίος καφές 60-65 mg
Ζεστή Σοκολάτα 5 mg Σοκολάτα γάλακτος 5-10 mg
Μαύρη Σοκολάτα 20 mg
Αναψυκτικά με καφεΐνη (πχ τύπου Cola) 20-60 mg /200ml