Πολλές νέες μανούλες (50-70%) ενδέχεται να βιώσουν τη μελαγχολία της λοχείας (postpartum baby blues) μετά τη γέννηση του παιδιού τους.

Πρόκειται για μια διαταραχή κατά την οποία οι γυναίκες εμφανίζουν πολλές εναλλαγές στη διάθεση, έντονο κλάμα, ανησυχία και άστατο ύπνο.

Η μελαγχολία της λοχείας  συνήθως εμφανίζεται μέσα στις πρώτες 2 – 3 μέρες μετά τον τοκετό και διαρκεί μέχρι και 2-3 εβδομάδες μετά τον τοκετό.

Μερικές φορές τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια και κάποιες άλλες φορές πιο σοβαρά. Κάποιες γυναίκες μπορεί να πάθουν επιλόχειο κατάθλιψη (σοβαρή και μεγαλύτερης διάρκειας μορφή μελαγχολίας), ενώ πιο σπάνια, μπορεί να εμφανίσουν επιλόχειο ψύχωση (βαριά μορφή επιλόχειας κατάθλιψης).

Τι προκαλεί την επιλόχειο μεγαγχολία ή κατάθλιψη; 

Τα αίτια της επιλόχειας κατάθλιψης μπορεί να ποικίλλουν. Σημαντικό ρόλο παίζει η αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών που συμβαίνει  μετά την εγκυμοσύνη.

Συγκεκριμένα, μετά τη γέννηση, υπάρχει δραματική πτώση των ορμονών (οιστρογόνα και προγεστερόνη). Απότομα μειώνονται κι άλλες ορμόνες, οι οποίες παράγονται απο τον θυρεοειδή αδένα και προκαλούν μελαγχολία, αίσθημα κόπωσης και νωθρότητα.

Το άγχος μιας νέας μανούλας για το νεογέννητο μωράκι της, σε συνδυασμό με τα νέα της καθήκοντα, το μεγάλο αίσθημα ευθύνης και την κούραση που αισθάνεται λόγω του ολιγόωρου ύπνου, είναι θέματα τα οποία επηρεάζουν τη ψυχολογία της και συμβάλλουν κι εκείνα σημαντικά στην εμφάνιση της μελαγχολίας και της κατάθλιψης.

Οι μανούλες που κινδυνεύουν να εμφανίσουν κάποια διαταραχή είναι εκείνες που:

• Έχουν ιστορικό κατάθλιψης.
• Έχουν  διπολική διαταραχή.
• Έχουν ιστορικό επιλόχειου κατάθλιψης σε προηγούμενη εγκυμοσύνη.
• Έχουν μέλη στην οικογένεια τους με κατάθλιψη ή αλλά προβλήματα εναλλαγής διάθεσης.
• Έχουν βιώσει στρεσογόνες καταστάσεις τον τελευταίο χρόνο, όπως επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη ή μια ασθένεια.
• Δεν έχουν υποστήριξη από το περιβάλλον τους.
• Αντιμετωπίζουν οικονομικά ή οικογενειακά προβλήματα.
• Έχουν μωρά  με  κάποια ασθένεια ή  ειδικές ανάγκες.
• Αντιμετωπίζουν προβλήματα με το θηλασμό.
• Γέννησαν δίδυμα ή περισσότερα μωρά.
• Αντιμετώπισαν προβλήματα υπογονιμότητας και έλαβαν ειδικές θεραπείες.
• Έχουν αρρύθμιστο θυρεοειδή.
• Έχουν  Διαβήτη (τύπου 1,2, κύησης).
• Είχαν ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Ας δούμε στη συνέχεια, τα συμπτώματα της επιλόχειας μελαγχολίας, της επιλόχειας κατάθλιψης και της επιλόχειας ψύχωσης.

Τα συμπτώματα της μελαγχολίας μετά τον τοκετό (postpartum baby blues): 

• Εναλλαγές στη διάθεση.
• Προβλήματα ύπνου.
• Εκδήλωση κλάματος.
• Ανησυχία.
• Θλίψη.
• Ευερεθιστικότητα.
• Αίσθημα καταπίεσης.
• Προβλήματα όρεξης.

Τα συμπτώματα της μελαγχολίας της λοχείας διαρκούν μερικές μέρες έως 2-3 εβδομάδες μετά τον τοκετό.

Τα συμπτώματα της επιλόχειου κατάθλιψης:

• Καταθλιπτική διάθεση ή σοβαρές εναλλαγές διάθεσης.
• Φόβος πως δεν είστε καλή μητέρα.
• Απώλεια όρεξης ή υπερφαγία.
• Αϋπνία ή πολύωρος ύπνος (κλινοφιλία).
• Αίσθημα μεγάλης κόπωσης και απώλεια ενέργειας.
• Πολύ έντονο κλάμα.
• Δυσκολίες στη δημιουργία δεσμού μεταξύ μητέρας-παιδιού.
• Απομάκρυνση από φίλους και συγγενείς.
• Αισθήματα πως δεν αξίζετε τίποτα, ντροπής, ενοχής και ανεπάρκειας.
• Μειωμένη ικανότητα να σκεφτείτε καθαρά, να συγκεντρωθείτε ή να λάβετε αποφάσεις.
• Σοβαρή ανησυχία και κρίσεις πανικού.
• Μειωμένη όρεξη για δραστηριότητες που συνηθίζατε να κάνετε.
• Απώλεια ενδιαφερόντων και έλλειψη ευχαρίστησης.
• Σκέψεις να βλάψετε τον εαυτό σας ή το μωρό σας.
• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικές τάσεις.

Είναι σύνηθες, πολλές μανούλες να μπερδεύουν τη μελαγχολία μετά τον τοκετό, με την επιλόχειο κατάθλιψη. Στη δεύτερη περίπτωση, τα συμπτώματα είναι πιο έντονα, διαρκούν περισσότερο και δεν σας επιτρέπουν να φροντίσετε το μωρό σας ή να φέρετε εις πέρας τις καθημερινές σας δραστηριότητες.

Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης εμφανίζονται  μεταξύ των πρώτων εβδομάδων μετά τον τοκετό. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως εμφανιστούν μέχρι και 6 μήνες μετά τη γέννηση.

Τα συμπτώματα της επιλόχειου ψύχωσης: 

• Προσπάθειες να βλάψετε τον εαυτό σας ή το μωρό σας.
• Σύγχυση και απώλεια προσανατολισμού.
• Παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις.
• Εμμονικές σκέψεις σχετικά με το μωρό σας.
• Παράνοια.
• Σοβαρές διαταραχές ύπνου.

Εάν έχετε κάποιο σύμπτωμα επιλόχειου ψύχωσης ζητήστε άμεσα τη βοήθεια ενός επαγγελματία προκειμένου να θεραπευτείτε.

Η εν λόγω διαταραχή προκαλεί σκέψεις και συμπεριφορές που μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή τη δική σας και του μωρού σας.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Σε περίπτωση που δείτε ότι τα συμπτώματα της επιλόχειου μελαγχολίας δεν περνούν μετά απο 2-3 εβδομάδες κι ότι τα αρνητικά σας συναισθήματα  χειροτερεύουν, επικοινωνήστε με τον επαγγελματία υγείας που σας παρακολουθεί.

Εκείνος, θα συζητήσει μαζί σας για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τη ψυχική σας υγεία, προκειμένου να κατανοήσει αν αντιμετωπίζετε μια απλή μελαγχολία (baby blues) ή εάν πρόκειται για κάτι πιο σοβαρό.

Δεν υπάρχει λόγος να ντραπείτε ή να αποκρύψετε κάτι. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης μάλιστα, ο επαγγελματίας υγείας ενδέχεται να σας ζητήσει να απαντήσετε ένα ειδικό ερωτηματολόγιο ή να κάνετε κάποιες αιματολογικές εξετάσεις.

Με αυτό τον τρόπο, θα μπορέσει επίσης να δει εάν κάποιο απο τα αυτά τα συμπτώματα σχετίζονται με διαταραχές του θυρεοειδή. Δεν αποκλείεται να χρειαστεί να κάνετε  επιπλέον εξετάσεις προκειμένου να αποκλειστούν άλλα αίτια.

Η θεραπεία και ο χρόνος ανάρρωσης έχουν να κάνουν με τη σοβαρότητα της κατάθλιψης και τις προσωπικές σας ανάγκες.

Εάν έχετε υπολειτουργία του θυρεοειδούς ή υποκείμενη νόσο, ο επαγγελματίας υγείας ενδέχεται να σας δώσει κάποια θεραπεία ή να σας παραπέμψει στον κατάλληλο ειδικό.

Τέλος, ο γιατρός ή η μαία σας μπορεί να σας συστήσουν να επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Ενδεδειγμένες θεραπείες για κάθε μια από τις τρεις ψυχικές διαταραχές:

Μελαγχολία της λοχείας (baby blues)

Στην περίπτωση της μελαγχολίας της λοχείας,  υπάρχουν  4-5 πραγματάκια τα οποία μπορείτε να κάνετε για να βοηθηθείτε:

• Βρείτε χρόνο να ξεκουραστείτε.
• Αποφύγετε το αλκοόλ και τα ψυχοτρόπα φάρμακα καθώς επιδεινώνουν τις εναλλαγές διάθεσης που έχετε.
• Ζητήστε και δεχτείτε βοήθεια από το σύντροφο, τους φίλους και τους συγγενείς σας.
• Επικοινωνήστε με άλλες νέες μαμάδες, για να μην νιώθετε πως είστε μόνη.
• Δημιουργήστε χρόνο για τη φροντίδα του εαυτού σας.

Επιλόχειος κατάθλιψη

Για να αντιμετωπίσετε την επιλόχειο κατάθλιψη θα χρειαστείτε τη βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας. Αυτή, συνήθως αντιμετωπίζεται με ψυχοθεραπεία ή κάποια φαρμακευτική αγωγή.

• Ψυχοθεραπεία: Με τη ψυχοθεραπεία θα μοιραστείτε τους φόβους και τις ανησυχίες σας με τον ψυχολόγο ή το ψυχίατρο και θα μάθετε να διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας, να θέτετε πιο ρεαλιστικούς στόχους και να αντιμετωπίζετε τις καταστάσεις και τα προβλήματά σας με πιο θετικό και αποτελεσματικό τρόπο.

• Φαρμακευτική αγωγή- Αντικαταθλιπτικά: Ο γιατρός σας ίσως σας συστήσει κάποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο (πολλές φορές σε συνδυασμό με τη ψυχοθεραπεία) προκειμένου να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά τα συμπτώματα της επιλόχειου κατάθλιψης. Εάν θηλάζετε ενημερώστε τον, διότι τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα περνούν στο γάλα.

Η επιλόχειος κατάθλιψη, συνήθως θεραπεύεται μέσα σε έξι μήνες. Για  να επιταχύνετε την ανάρρωση μπορείτε να κάνετε κι εσείς μερικά πράγματα:

• Να τρέφεστε υγιεινά
• Να ασκείστε. Για παράδειγμα, μπορείτε να περπατάτε σε καθημερινή βάση με το μωρό σας.
• Να ξεκουράζεστε.
• Να αποφεύγετε το αλκοόλ.
• Να θέτετε ρεαλιστικούς στόχους και να μην καταπιέζεστε.
• Να κάνετε πράγματα που σας ευχαριστούν.
• Να μην απομονωνόσαστε.

Επιλόχειος Ψύχωση

Η επιλόχειος ψύχωση, απαιτεί άμεσα θεραπεία και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να κριθεί απαραίτητη η νοσηλεία της ασθενούς σε ειδική κλινική.

Η θεραπεία περιλαμβάνει:

• Φαρμακευτική αγωγή: Χορηγούνται  αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωτικά και φάρμακα που σταθεροποιούν τη διάθεση .

 

• Hλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT): Η συγκεκριμένη μέθοδος θεραπείας ακολουθείται όταν η επιλόχειος ψύχωση είναι τόσο σοβαρή που δεν αντιμετωπίζεται με μια απλή  φαρμακευτική αγωγή. Κατά τη συγκεκριμένη θεραπεία, μια μικρή ποσότητα του ηλεκτρικού ρεύματος εφαρμόζεται στον εγκέφαλο, ώστε να παραχθούν εγκεφαλικά κύματα, παρόμοια με εκείνα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσης. Οι χημικές μεταβολές που προκαλούνται από τα ηλεκτρικά ρεύματα μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα της ψύχωσης και της κατάθλιψης.

Χρήσιμες συμβουλές για την πρόληψη της μελαγχολίας της λοχείας και της επιλόχειου κατάθλιψης. 

• Απαλλαχτείτε από τις φαντασιώσεις και τους μύθους που σχετίζονται με τη μητρότητα. Μην σκέφτεστε παράλογα πράγματα όπως ότι δεν είστε καλές μαμάδες ή ότι πρέπει να τα κάνετε όλα  μόνη σας.
• Μιλήστε ανοιχτά με το σύντροφό σας για τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες σας και βρείτε απο κοινού μια λύση για τα θέματα που σας απασχολούν.
• Ακολουθήστε μια σωστή διατροφή για να προστατέψετε τη χημεία του εγκεφάλου σας. Φροντίστε να καταναλώνεται εξαιρετικής θρεπτικής αξίας πρωτεΐνες, σύνθετους υδατάνθρακες, δοκοσαεξανοϊκό Οξύ(βοηθάει στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος), Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα ή συμπληρώματα διατροφής ιχθυελαίου, βιταμίνη D3 και φυλικό οξύ . Ειδικά τα  Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα και το δοκοσαεξανοϊκό Οξύ φαίνεται να μειώνουν μεταξύ άλλων τον κίνδυνο εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης.
• Κοιμηθείτε μερικές ώρες χωρίς διακοπή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ακόμη κι αν θηλάζετε, μπορείτε να το κάνετε αυτό με σωστό προγραμματισμό, έχοντας βγάλει λίγο γάλα για να το χορηγήσει κάποιος άλλος στο μωρό.
• Ασκηθείτε έστω και για λίγα λεπτά μέσα στη μέρα. Λόγω των ενδορφινών που παράγονται απο τη γυμναστική θα έχετε ένα αίσθημα εφορίας.
• Μην απομακρύνεστε από το σύντροφο, τους φίλους και την οικογένειά  σας. Ζητήστε τη συναισθηματική τους υποστήριξη, καθώς επίσης και τη βοήθειά τους στις δουλειές του σπιτιού.
• Απευθυνθείτε σε ομάδες άλλων μαμάδων και μοιραστείτε σκέψεις και εμπειρίες.

Ο ρόλος του συντρόφου είναι σημαντικός στην αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών, γι’ αυτό καλό είναι να είναι ενημερωμένος γι’αυτές. Είναι απαραίτητο να μπορεί να αναγνωρίσει τα συμπτώματα και να ενημερώσει το γιατρό σας.

Τι πρέπει να κάνετε αν είστε ο σύντροφος μιας γυναίκας με ψυχικές διαταραχές στη λοχεία: 

Μην απομακρυνθείτε απο τη σύντροφό σας καθώς σας έχει ανάγκη. Βοηθήστε την κάνοντας τα εξής:

• Λέγοντάς της πως ξέρετε πως νιώθει.
• Αφήνοντάς την να εκφραστεί ελεύθερα.
• Καθησυχάζοντάς την και λέγοντάς της ότι θα γίνει καλά.
• Υπενθυμίζοντάς της πως είστε δίπλα της για να τη βοηθήσετε.
• Λέγοντάς της πως είναι καλή μητέρα.
• Ζητώντας της να σας λέει πότε σας χρειάζεται.
• Λέγοντάς της πως καταλαβαίνετε τι περνάει και πως αναγνωρίζετε ότι κάνει ότι καλύτερο μπορεί.
• Λέγοντάς της πως το μωρό της είναι καλά.
• Βοηθώντας την όσο μπορείτε, προκειμένου να βρει χρόνο για ξεκούραση.
• Εκφράζοντας την αγάπη σας και κάνοντας αισθητή την παρουσία σας.

Προκειμένου να αντιμετωπίσετε άμεσα και αποτελεσματικά κάθε σύμπτωμα, επικοινωνήστε με το γιατρό σας.