Συχνά μπορεί να ακούτε πως κάποια φίλη ή γνωστή σας, γέννησε με πρόκληση τοκετού. Είναι λογικό να αναρωτιέστε τι είναι, πότε συμβαίνει και πώς γίνεται.

Η εγκυμοσύνη και κυρίως η διαδικασία της γέννας είναι δυνατόν να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα φόβου στις γυναίκες.

Αυτός ο ακραίος και ανεξέλεγκτος φόβος ονομάζεται τοκοφοβία και διαταράσσει την ικανότητα των μελλουσών μαμάδων, όχι μόνο να ζήσουν μια ποιοτική ζωή, αλλά και να έχουν μια φυσιολογική γέννα.

Η τοκοφοβία , η οποία μπορεί να συνδέεται και με άλλες συναισθηματικές και συμπεριφορικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, μπορεί να είναι επιζήμια τόσο για την ίδια τη γυναίκα, όσο και για το έμβρυο ή το νεογνό.

Τα κυριότερα συμπτώματα των γυναικών με τοκοφοβία:

• Υπέρμετρος φόβος ότι η γέννα θα έχει ως αποτέλεσμα το θάνατό τους, θνησιγένεια ή τη γέννηση ενός μωρού με προβλήματα.
• Συναισθήματα  φόβου ή πανικού γύρω απο την ιδέα του τοκετού και της εγκυμοσύνης.
• Επίμονη άρνηση να υποστούν φυσιολογικό τοκετό. Αντίθετα, επιζητούν επίμονα να γεννήσουν με καισαρική τομή.
• Υπερβολικό άγχος ή εμφάνιση κατάθλιψης.
• Εκδήλωση της έντονης επιθυμίας τους να αποκτήσουν παιδιά, ταυτόχρονα με την άρνησή τους να μείνουν έγκυες ή να γεννήσουν.  Για παράδειγμα, μπορεί να εκφράζουν την επιθυμία να αποκτήσουν παιδί και παράλληλα να λαμβάνουν αυστηρές μεθόδους αντισύλληψης.
• Ανευ λόγου διακοπή προηγούμενων κυήσεων, καθώς δεν παρουσίαζαν κάποια επιπλοκή.
• Εκδήλωση συμπτωμάτων κρίσεων πανικού (ταχυπαλμία, δύσπνοια, ζάλη, τρέμουλο, ιδρώτας, αδυναμία συγκέντρωσης, ναυτία, αίσθημα βάρους στο στήθος, μυρμήγκιασμα στο σώμα κ. ά) όταν θίγεται απο κάποιον το θέμα του τοκετού ή της εγκυμοσύνης.

Γιατί προκαλείται η τοκοφοβία;

Μερικές γυναίκες που πάσχουν απο τοκοφοβία μπορεί να είχαν στο παρελθόν κάποια τραυματική εμπειρία τοκετού (είτε γέννησαν φυσιολογικά, είτε με καισαρική τομή) ή επιλόχειο κατάθλιψη.

Μπορεί επίσης να βίωσαν μια τραυματική εμπειρία κατά τα παιδικά τους χρόνια (κακοποίηση ή βιασμό) και να έχουν αποκτήσει έντονο φόβο για τον πόνο.

Πάντοτε, κάθε φοβία έχει και μια συγκεκριμένη αιτία. Διαφοροποιούνται μόνο οι παράγοντες και οι εμπειρίες μιας γυναίκας, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της συγκεκριμένης διαταραχής.

Αν είστε ήδη μανούλες, ο τρόπος με τον οποίο περιγράφετε την εμπειρία του τοκετού σας, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή,  ειδικά αν αυτή ήταν τραυματική, καθώς δεν αποκλείεται να αποτυπωθούν στο μυαλό μιας μέλλουσας μητέρας  και να την οδηγήσουν αργότερα στην εκδήλωση τοκοφοβίας.

Πώς θεραπεύεται:

Οι γυναίκες που έχουν τοκοφοβία είναι σημαντικό να δεχτούν υποστήριξη απο το οικείο περιβάλλον τους, καθώς επίσης και ενημέρωση σχετικά με την εγκυμοσύνη, απο το γιατρό και τη μαία τους.

Σε κάποιες περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα είναι έντονα,  μπορεί να χρειαστεί η παρακολούθησή τους απο κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας ή η χορήγηση  αντιαγχολητικών χαπιών.

Έτσι, θα διασφαλιστεί η  ομαλή έκβαση της εγκυμοσύνης και η καλή υγεία της μητέρας και του βρέφους.

Το άγχος μιας γυναίκας σχετικά με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό είναι δικαιολογημένο, καθώς δεν ξέρει τι θα αντιμετωπίσει.  Τοκοφοβία υπάρχει μόνο όταν αυτό δεν είναι διαχειρίσιμο και επηρεάζει τη ζωή της και τότε είναι απαραίτητη η βοήθεια κάποιου ειδικού, για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Η καισαρική τομή είναι μια χειρουργική  επέμβαση κατά την οποία το έμβρυο εξέρχεται από διατομή της μήτρας και πραγματοποιείται έπειτα απο επισκληρίδιο αναισθησία ή ολική νάρκωση.

Η συγκεκριμένη χειρουργική μέθοδος πραγματοποιείται μόνο όταν ο φυσιολογικός τοκετός είναι αδύνατος και κριθεί αναγκαία για τη διασφάλιση της υγείας της μητέρας και του μωρού.  Γι’αυτό και υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις εκτέλεσης καισαρικής τομής.

Ενδείξεις εκτέλεσης καισαρικής τομής

1. Αποκόλληση πλακούντα
2. Πολύδυμος κύηση (δίδυμος και άνω). Υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να επιχειρηθεί φυσιολογικός τοκετός.
3. Ύπαρξη κεφαλοπυελικής δυσαναλογίας.
4. Εκλαμψία (απόλυτη ένδειξη) και προεκλαμψία.
5. Ύπαρξη επιπωματικού πλακούντα (όταν ο πλακούντας φράσει το έσω τραχηλικό στόμιο).
6. Σοβαρή νόσος της μητέρας.
7. Σημεία εμβρυϊκής δυσχέρειας (εμβρυϊκή ασφυξία ή οξείδωση)
8. Προβολή  (ο ομφάλιος λώρος προβάλει μαζί με την προβάλλουσα μοίρα με άρρηκτο θυλάκιο) και πρόπτωση  (ο ομφάλιος λώρος προβάλει μπροστά απο την προβάλλουσα μοίρα σε ερρηγμένο θυλάκιο μέσα στον κόλπο ή και έξω απο αυτόν) ομφαλίδας.
9. Προηγούμενη καισαρική τομή (σχετική ένδειξη)
10. Ανώμαλο σχήμα του εμβρύου. Το κάθετο σχήμα, δηλαδή όταν ο επιμήκης άξονας του εμβρύου είναι κάθετος στον άξονα της σπονδυλικής στήλης της μητέρας.
11. HIV λοίμωξη ανάλογα με το  ιϊκό φορτίο.
12. Συγγενείς ανωμαλίες του εμβρύου
13. Ενεργός ερπητική κολπίτιδα
14. Αδυναμία εξέλιξης του τοκετού (αναστολή καθόδου – μη εξέλιξη της διαστολής του τραχήλου)
15. Ρήξη μήτρας κατά τον τοκετό
16. Σιαμαία έμβρυα
17. Χοριοαμνιονίτιδα (σοβαρή ενδοαμνιακή λοίμωξη, που εντοπίζεται στο χόριο και το άμνιο)

Αν μία γυναίκα έχει γεννήσει μια φορά με καισαρική τομή, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα ακολουθήσει και δεύτερη. Ο κολπικός τοκετός μετά απο καισαρική τομή είναι αποδεκτή εναλλακτική πρακτική που μπορεί να γίνει υπό προϋποθέσεις.

Πολλές γυναίκες οι οποίες διανύουν την πρώτη τους εγκυμοσύνη, δυσκολεύονται να καταλάβουν πότε ήρθε η ώρα του τοκετού. Παρακάτω, παραθέτουμε τα 5 «μηνύματα» τα οποία εκπέμπει το σώμα σας για να σας  δείξει ότι ήρθε η πολυπόθητη στιγμή να αρπάξετε την τσάντα για το μαιευτήριο.

Καθώς πλησιάζει η ώρα του τοκετού, η ανησυχία σας για το πώς θα είναι η στιγμή της γέννησης μεγαλώνει. Αναρωτιέστε γιατί προκαλείται ο πόνος του τοκετού και ποια θα είναι η έντασή του, καθώς επίσης κι αν υπάρχουν κάποιοι μέθοδοι για να τον ελαττώσουν.

Μην ανησυχείτε καθόλου. Απλά ενημερωθείτε για την όλη διαδικασία του τοκετού,  ανακαλύψτε τις κατάλληλες μεθόδους ανακούφισης απο τον πόνο και αποβάλλετε κάθε φοβία σας γι’αυτή την υπέροχη στιγμή της ζωής σας.

Γιατί δημιουργείται ο πόνος του τοκετού;

Ο πόνος είναι μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας της γέννησης και σημαντικός δείκτης για την πορεία του τοκετού. 

Ο πόνος του τοκετού δημιουργείται από τις συστολές που κάνει η μήτρα προκειμένου να οδηγήσει σε εξάλειψη και διαστολή του τραχήλου και στην κάθοδο του εμβρύου, προκειμένου να γεννηθεί μέσα από τον πυελογεννητικό σωλήνα.

Ο πόνος του τοκετού αλλάζει σε ένταση και διάρκεια ανάλογα με τη φάση του τοκετού. Και η αίσθησή του διαφέρει απο γυναίκα σε γυναίκα, καθώς δεν έχουμε όλοι άνθρωποι την ίδια ανοχή στον πόνο.  Αρχικά, είναι πιο ήπιος και με λιγότερη ένταση , ενώ προοδευτικά αυξάνεται η ένταση και η διάρκεια του.

Επίσης, ο πόνος δεν είναι συνεχόμενος, καθώς έχει διαλείμματα,  μεταξύ των συστολών, όπου δίνεται στην επίτοκο η ευκαιρία να ξεκουραστεί.

Μέθοδοι ανακούφισης για τον πόνο του τοκετού:

• Ζεστό νερό – Μπάνιο
  Το ζεστό νερό και το μπάνιο με αυτό, έχει μοναδικές ευεργετικές ιδιότητες, καθότι προκαλεί χαλάρωση και ελάττωση της έντασης του πόνου και της αρτηριακής πίεσης. Ωστόσο, θέλει μεγάλη προσοχή  η θερμοκρασία,η οποία πρέπει να είναι κοντά στη φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος, δηλαδή γύρω στους 37^ο C.
• Χρήση ζεστών ή κρύων επιθεμάτων
  Τα ζεστά επιθέματα και οι κομπρέσες αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος τοπικά, γι’αυτό και χαλαρώνουν και ανακουφίζουν τις επιτόκους. Αντίθετα, κάποιες άλλες  γυναίκες  αισθάνονται καλύτερα όταν χρησιμοποιούν κρύα επιθέματα.

• Μασάζ
  Το μασάζ  ή ακόμα και ένα απλό άγγιγμα μπορούν να ανακουφίσουν την επίτοκο απο τους πόνους,  καθώς ενεργοποιείται η παραγωγή ενδορφινών που τους μειώνουν. Το μασάζ μπορεί να εφαρμοστεί στην πλάτη, στον αυχένα, στα χέρια και τα πόδια είτε απο τη μαία ή το γιατρό είτε απο το σύντροφο της επίτοκου έπειτα απο καθοδήγηση.

• Κίνηση- Εναλλαγή στάσεων τοκετού
  Η κίνηση και η εναλλαγή στάσεων ανάλογα με το στάδιο του τοκετού, τη θέση του μωρού και την επιθυμία της γυναίκας, μπορούν  επίσης να συμβάλλουν στην ανακούφιση της απο τους πόνους, αλλά και στην ομαλή εξέλιξη του τοκετού.

• Βελονισμός
  Ο βελονισμός, όταν γίνεται απο έμπειρους θεραπευτές, φαίνεται πως βοηθά  στην ανακούφιση από τον πόνο των συστολών. Συγκεκριμένα, επιταχύνει τον τοκετό όταν είναι σε παράταση και κάνει πρόκληση τοκετού, εάν δεν έχει ξεκινήσει αυτόματα.

• Περιβάλλον
  Το περιβάλλον μπορεί επίσης να επηρεάσει την επίτοκο. Γι’αυτό καλό είναι ο χώρος στον οποίο βρίσκεται να είναι άνετος, με χαμηλό φωτισμό, ήσυχος και με χαλαρωτική μουσική.
• Υποστήριξη
  Η επίτοκος λόγω του στρες που βιώνει, χρειάζεται σημαντική συναισθηματική υποστήριξη από τον περίγυρό της. Πρέπει να νιώθει ασφάλεια και αγάπη απο το συντροφό της, το γιατρό, τους συγγενείς και τους φίλους της, προκειμένου να χαλαρώσει.
• Φάρμακα
  Υπάρχουν φάρμακα που μειώνουν την ένταση του πόνου και καλό είναι η χορήγησή τους να γίνεται μόνο αν κριθεί απαραίτητη από το γιατρό, πάντα με σύνεση και την κατάλληλη στιγμή, έτσι ώστε να εξελιχθεί ο τοκετός και να διασφαλιστεί η υγεία του μωρού.
• Επισκληρίδιος Αναλγησία
  Η επισκληρίδιος αναλγησία παρέχει εξαιρετική ανακούφιση απο τους πόνους στο 90% των επιτόκων. Έχει αρκετά οφέλη, αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει και κάποια προβλήματα, γι’ αυτό ενημερωθείτε  πρώτα απο  το γιατρό σας κι έπειτα πάρτε τις αποφάσεις σας.

Η όρθια στάση, η καθιστή, στο πλάι, στα τέσσερα, με τα γόνατα και τους αγκώνες σε μια επιφάνεια και η ύπτια θέση, αποτελούν εναλλακτικές στάσεις τοκετού. Κάθε γυναίκα πρέπει να υιοθετεί τη στάση που τη βολεύει, ακούγοντας το σώμα της, έτσι ώστε να εξελιχθεί ομαλά ο τοκετός. 

Όρθιες στάσεις τοκετού:

Με την όρθια στάση υπάρχει το πλεονέκτημα της βαρύτητας. Επιταχύνεται η εξέλιξη της διαστολής του τραχήλου και της καθόδου του εμβρύου και έτσι οι ωδίνες γίνονται πιο αποτελεσματικές. Επίσης, μπορεί να αυξηθεί η επιθυμία για εξώθηση.

Όρθια γέρνοντας πάνω στο σύντροφο σας ή σε κάποιο υποστήριγμα:

Η συγκεκριμένη στάση προσφέρει τα ίδια με την όρθια θέση, ενώ ανακουφίζει την επίτοκο απο τον πόνο στη μέση. Επίσης, προσφέρει στο σύντροφό της  τη δυνατότητα να της κάνει μασάζ.

 Ξαπλωμένη στο πλάι :

Αποτελεί μια πολύ αναπαυτική στάση. Βοηθάει στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης, καθώς επίσης και στην επιβράδυνση ενός γρήγορου δεύτερου σταδίου. Τέλος,  δεν πιέζονται οι αιμορροΐδες και δεν περιορίζεται η κινητικότητα του ιερού οστού προς τα πίσω κατά την εξώθηση.

Βαθύ κάθισμα:

Σε αυτή τη στάση ανοίγει η έξοδος της λεκάνης και δεν απαιτείται τόσο έντονη προσπάθεια εξώθησης.
Επίσης, βοηθάει στη στροφή και την κάθοδο του εμβρύου σ’ ένα δύσκολο τοκετό.

Καθιστές στάσεις τοκετού:

Οι καθιστές στάσεις είναι αρκετά άνετες και ξεκούραστες και η βαρύτητα υποβοηθάει κάπως.

Στα τέσσερα:

Ανακουφίζει από την οσφυαλγία (πόνο στη μέση), βοηθά να γυρίσει το μωρό από οπίσθια σε πρόσθια θέση και επιτρέπει το κούνημα της λεκάνης και γενικά του κορμού. Τέλος, δεν πιέζονται οι αιμορροίδες.

Περπάτημα:

Η κίνηση συμβάλλει στην κάθοδο και στη στροφή του εμβρύου.

Ύπτια:

Η ύπτια στάση τοκετού βοηθάει κυρίως το γιατρό ή τη μαία στο να κάνουν πιο εύκολα κάποιους χειρισμούς ή παρεμβάσεις. Δεν συνιστάται τόσο σαν στάση γιατί πιέζεται η κάτω κοίλη φλέβα και δεν υπάρχει επαρκής αιμάτωση και οξυγόνωση του εμβρύου, δεν αξιοποιείται η δύναμη της βαρύτητας και αυξάνεται η πιθανότητα να υπάρξει κάποια ρήξη στο περίνεο ή περινεοτομή.

Οι διάφορες στάσεις τοκετού έχουν παραλλαγές στις οποίες μπορεί να υπάρξει η χρήση μιας μπάλας ή κουνιστής καρέκλας και η συμμετοχή του συντρόφου. Η επίτοκος πάντως, πρέπει να ενθαρρύνεται να ακούει το σώμα της, να αλλάζει στάσεις τοκετού και να κινητοποιείται, προκειμένου να έχει ενεργό ρόλο στον τοκετό της.