Όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για να είστε πλήρως προστατευμένη και να διατηρείτε τη γυναικολογική σας υγεία.

Είναι αλήθεια πως η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται μετά τα 30-35 χρόνια και πολλές γυναίκες θεωρούν πως μετά τα 40 μπορούν να σταματήσουν την αντισύλληψη. Η άποψη αυτή όμως είναι λάθος. Μπορεί η γονιμότητα μετά την τέταρτη δεκαετία να φθίνει και η περίοδος σε αρκετές περιπτώσεις να γίνεται ακανόνιστη, ωστόσο όσο υπάρχει ωορρηξία και έμμηνος ρύση, η αντισύλληψη ακόμη και στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι απαραίτητη.

Τα τελευταία χρόνια έχουν οι αντισυλληπτικές μέθοδοι έχουν εξελιχθεί ακόμη περισσότερο και σε κάθε ηλικία η γυναίκα -και το ζευγάρι- μπορεί να επιλέξει εκείνη που ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες της.

Μέθοδοι που φράζουν τη δίοδο προς τη μήτρα

Τα προφυλακτικά

Ακόμη κι αν κάποια στιγμή στα προηγούμενα χρόνια της ζωής σας έχετε κάνει στείρωση ή χρησιμοποιούσατε κάποια διαφορετική μέθοδο αντισύλληψης, εφόσον δεν έχετε σταθερό σύντροφο, τα προφυλακτικά είναι απαραίτητα σε κάθε ηλικία για την προστασία της υγείας σας. Τα χλαμύδια, η γονόρροια, ο HIV και άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα αφορούν τις γυναίκες κάθε ηλικίας.

Το αντρικό προφυλακτικό είναι μια μέθοδος προστασίας που ταιριάζει σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, παρότι ορισμένοι άντρες μπορεί να δυσκολεύονται στη χρήση τους εάν δεν τα χρησιμοποιούσαν τα προηγούμενα χρόνια και μπορεί να βιώνουν προβλήματα στύσης.

Επίσης, καθώς οι γυναικείες ορμόνες αρχίζουν να μεταβάλλονται μετά τα σαράντα, η κολπική ξηρότητα αυξάνεται και μπορεί το προφυλακτικό να είναι αιτία δυσφορίας. Τα λιπαντικά μπορεί να είναι μια καλή λύση γι’ αυτό το θέμα, συζητήστε όμως με το γυναικολόγο σας τι να επιλέξετε ώστε να είναι ασφαλές για χρήση μαζί με προφυλακτικό.

Το διάφραγμα

Όταν αφορά την αντισύλληψη σε μεγαλύτερες ηλικίες, γυναίκες που δεν έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν το διάφραγμα ή έχουν μια μικρή πρόπτωση των γεννητικών οργάνων ή ήπια ακράτεια ούρων, μπορεί να το βρουν άβολο. Εάν είναι κάτι
που χρησιμοποιούσατε μπορείτε να συνεχίσετε να το κάνετε μέχρι την εμμηνόπαυση. Μάλιστα, το σπερματοκτόνο, που αποτελεί απαραίτητο συνοδευτικό του διαφράγματος, λειτουργεί και ως λιπαντικό και αντιμετωπίζει τυχόν κολπική ξηρότητα.

Ορμονικές μέθοδοι

Το συνδυαστικό χάπι

Το συνδυαστικό χάπι (που περιέχει οιστρογόνα και προγεσταγόνα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για αντισύλληψη σε μεγαλύτερες ηλικίες εφόσον δεν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου όπως κάπνισμα, παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση και άλλοι που θα εκτιμήσει ο γυναικολόγος σας με βάση το ιατρικό ιστορικό της κάθε γυναίκας.

Το χάπι έχει αρκετά πλεονεκτήματα για κάποιες γυναίκες μετά τα 40 καθώς μπορεί να ρυθμίσει την περίοδο, μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, να μειώσει την απώλεια αίματος και τους πόνους περιόδου, ακόμη και να ανακουφίσει κάποια ενοχλητικά συμπτώματα της προεμμηνόπαυσης όπως οι εξάψεις και ο νυχτερινός ιδρώτας.

Αντισυλληπτικό επίθεμα και ο κολπικός δακτύλιος

Η αποτελεσματικότητα, τα οφέλη, οι κίνδυνοι και οι παρενέργειες είναι παρόμοια με εκείνα του συνδυαστικού χαπιού. Και πάλι, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε γυναίκες έως 50 ετών πάντα με την κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση.

Μέθοδοι που βασίζονται αποκλειστικά στα προγεσταγόνα

Όλες οι μέθοδοι αντισύλληψης που βασίζονται μόνο στα προγεσταγόνα μπορεί να προκαλέσουν ακατάστατη περίοδο ή ακόμη και διακοπή της εμμήνου ρύσης. Η απουσία της, σε αυτή την περίπτωση, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε μπει στην εμμηνόπαυση– είναι απλά μια παρενέργεια της μεθόδου αντισύλληψης. Εάν δείτε πάλι αίμα μετά από ένα μεγάλο διάστημα χωρίς περίοδο ζητήστε τη συμβουλή του γυναικολόγου σας.

POP (progestogen-only pill) – χάπι μόνο με προγεσταγόνα ή μίνι χάπι

Θεωρείται κατάλληλο για αντισύλληψη και σε μεγαλύτερες ηλικίες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ιατρική παρακολούθηση μέχρι την ηλικία των 50- 55 ετών.

Αντισυλληπτική ένεση

Και πάλι μπορεί να συνεχιστεί μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Υπάρχει μια ανησυχία από τους ειδικούς ότι η ένεση με προγεσταγόνα μπορεί να μειώνει την οστική πυκνότητα και να αυξάνει τον κίνδυνο για οστεοπόρωση. Γυναίκες που ο τρόπος ζωής τους τις κάνει πιο επιρρεπείς στην οστεοπόρωση (καπνίστριες, προηγούμενα κατάγματα, χρήση στεροειδών, οικογενειακό ιστορικό κλ.π.) ίσως δεν είναι κατάλληλες υποψήφιες γι’ αυτή τη μέθοδο.

Αντισυλληπτικό εμφύτευμα

Το εμφύτευμα είναι κατάλληλο για έως τα 50 χρόνια και δεν σχετίζεται με κίνδυνο
οστεοπόρωσης.

Mirena® ενδομήτριο σπείραμα που απελευθερώνει την ορμόνη λεβονοργεστρέλη 

Το Mirena® είναι ένα ενδομήτριο εξάρτημα αποδέσμευσης σε σχήμα Τ το οποίο, μετά την τοποθέτησή του, απελευθερώνει την ορμόνη λεβονοργεστρέλη μέσα στη μήτρα. Το σχήμα Τ χρησιμοποιείται ώστε να προσαρμόζεται το εξάρτημα καλύτερα στο σχήμα της μήτρας. Το κάθετο μέρος του σχήματος Τ του εξαρτήματος φέρει έναν κύλινδρο που περιέχει την ορμόνη. Στο κάτω άκρο του κάθετου μέρους βρίσκονται τα δύο νήματα αφαίρεσης συνδεδεμένα με μία θηλιά.

Το Mirena® χρησιμοποιείται για:

• Aντισύλληψη (πρόληψη εγκυμοσύνης)
• Iδιοπαθή μηνορραγία (υπερβολική αιμορραγία κατά την εμμηνορρυσία)
• Προστασία από υπερπλασία του ενδομητρίου (υπερβολική ανάπτυξη του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας) κατά τη διάρκεια θεραπείας οιστρογονικής υποκατάστασης

Το σπείραμα απελευθερώνει ορμόνη και πρόκειται για μια πολύ αποτελεσματική μέθοδο για αντισύλληψη σε μεγαλύτερες ηλικίες, και όχι μόνο, αλλά μειώνει επίσης σημαντικά την απώλεια αίματος και τους πόνους περιόδου.

Το χαρακτηριστικό αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς πολλές γυναίκες στην προεμμηνόπαυση έχουν πιο «βαριά» περίοδο με μεγαλύτερη αιμορραγία.

Άλλες αντισυλληπτικές μέθοδοι

Κλασσικό ενδομήτριο σπείραμα (IUD)

Είναι μια ασφαλής μέθοδος για αντισύλληψη σε μεγαλύτερες ηλικίες, μπορεί όμως να προκαλέσει πιο βαριά ή πιο επώδυνη περίοδο, οπότε δεν είναι καλή ιδέα εάν η περίοδός σας προκαλεί ήδη προβλήματα. Ο χρόνος «ζωής» του σπειράματος είναι συνήθως 5 χρόνια, αν όμως το χρησιμοποιήσει μια γυναίκα περίπου στα 45 της μπορεί με ασφάλεια να παραμείνει στη θέση του για έως 7 χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται παρακολούθηση από τον γυναικολόγο.

Στείρωση αντρική και γυναικεία

Η στείρωση, είναι μια μέθοδος που επιλέγουν συχνά ζευγάρια μετά τα 40 τους. Πρόκειται για μια χειρουργική διαδικασία και ίσως δεν δικαιολογείται για μια γυναίκα σε υπογόνιμη ηλικία, όταν υπάρχουν τόσο πολλές άλλες πολύ αποτελεσματικές
επιλογές.

Φυσικός προγραμματισμός

Οι γυναίκες που ήδη χρησιμοποιούν φυσικές μεθόδους αντισύλληψης (ημερομηνίες, αλλαγές στην τραχηλική βλέννα και θερμοκρασία σώματος) μπορούν συνήθως να συνεχίσουν με αυτή τη μορφή αντισύλληψης μέχρι την προεμμηνόπαυση. Αν όμως δεν το έχετε συνηθίσει, είναι δύσκολο να το διαχειριστείτε σε αυτή τη φάση που ο κύκλος σας είναι πιο ακανόνιστος.

Επείγουσα αντισύλληψη

Η επείγουσα αντισύλληψη ΔΕΝ είναι αντισύλληψη, είναι μια λύση έκτακτης ανάγκης εάν κάνατε σεξ χωρίς προφυλάξεις ή αν απέτυχε η αντισύλληψη που χρησιμοποιείτε (έσπασε το προφυλακτικό ή παραλείψατε το αντισυλληπτικό χάπι). Υπάρχουν δύο μορφές: το χάπι επείγουσας αντισύλληψης (χάπι της επόμενης ημέρας) ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί και το ενδομήτριο σπιράλ να χρησιμοποιηθεί για αυτό το σκοπό.

Δεν υπάρχει όριο ηλικίας για τη λήψη του χαπιού επείγουσας αντισύλληψης. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλέψει λεπτομερώς για τη χρήση του.

Το ενδομήτριο σπιράλ μπορεί να εφαρμοστεί έως και πέντε ημέρες μετά την επαφή και πάλι μετά από αρκετή συζήτηση με το γιατρό σας. Το πλεονέκτημά του είναι πως μπορεί να παραμείνει στη θέση του και αποτελεί μια αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης.

Πότε να σταματήσετε την αντισύλληψη

Η αντισύλληψη χρειάζεται να συνεχιστεί για τουλάχιστον ένα χρόνο μετά την τελευταία περίοδο εάν αυτή σταματήσει μετά τα 50 και για δύο χρόνια εάν σταματήσει νωρίτερα.

Να θυμάστε πως για να θεωρήσετε ότι έχει σταματήσει πλέον η περίοδός σας θα πρέπει να έχουν περάσει 12 μήνες χωρίς έμμηνο ρύση.

Εάν χρησιμοποιείτε αντισυλληπτικό χάπι ίσως να μη μπορέσετε να καταλάβετε εάν έχετε μπει οριστικά στην εμμηνόπαυση. Αυτή η μέθοδος αντισύλληψης μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια μέχρι την ηλικία των 50-55 ετών, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού σας.

Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης

Ο μέσος όρος για την εμμηνόπαυση είναι τα 51 – 52 χρόνια. Πολλές γυναίκες όμως μετά τα 40 μπορεί να αρχίσουν να βιώνουν συμπτώματα προεμμηνόπαυσης και μετά από συζήτηση με τον γιατρό τους σκέφτονται την θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσετε πως η θεραπεία αυτή δεν είναι μέθοδος αντισύλληψης. Εάν η περίοδός σας δεν έχει σταματήσει πριν ξεκινήσετε την ορμονική υποκατάσταση θα πρέπει να συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αντισύλληψη. Οι μέθοδοι
που προτείνονται είναι το προφυλακτικό ή το διάφραγμα, τα ενδομήτρια σπειράματα με
ή χωρίς ορμόνες και το χάπι POP.

Το σπιράλ με ορμόνη έχει το πρόσθετο όφελος ότι προσφέρει την απαραίτητη προγεστερόνη για τη θεραπεία υποκατάστασης και έτσι ελαχιστοποιεί την πιθανότητα αιμορραγίας και άλλες παρενέργειες που μπορεί να προκύψουν.

Όταν ξεκινήσετε τη θεραπεία υποκατάστασης είναι δύσκολο να καταλάβετε πότε θα μπορείτε να σταματήσετε την αντισύλληψη, αφού είναι πιθανό να έχετε έμμηνο ρύση που θα οφείλεται στη θεραπεία. Η σύσταση είναι να συνεχίσετε την αντισύλληψη μέχρι
τα 55 σας, ηλικία στην οποία οι μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών έχει πλέον μπει στην εμμηνόπαυση.

Συνοπτικά τι πρέπει να θυμάστε:

• Όσο υπάρχει ωορρηξία και έμμηνος ρύση, η αντισύλληψη ακόμη και στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι απαραίτητη.
• Η αντισύλληψη χρειάζεται να συνεχιστεί για τουλάχιστον ένα χρόνο μετά την τελευταία περίοδο εάν αυτή σταματήσει μετά τα 50 και για δύο χρόνια εάν σταματήσει νωρίτερα.
• Υπάρχουν αρκετές και διαφορετικές μέθοδοι αντισύλληψης (όχι όλες διαθέσιμες στην Ελλάδα) – συζητήστε με το γιατρό ποια είναι η πλέον κατάλληλη για εσάς.